مرتبه‌شناسی معماری دوره سنت؛ در آمدی بر مرتبه‌شناسی معماری روستایی ( بر مبنای تبیین و نقد آراء کریستین نوربرگ شولتز )

شناخت معماری روستایی عموماً با جنسی از گونه-شناسی با رویکرد اقلیمی همراه است. این گونه ازمواجهه با معماری روستا چه در مقام دانه و چه از حیث مطالعه بافت، بیش و پیش از آن‌که کیفیت-های فضایی معماری روستا را مطالعه و شناسایی نماید، بازخورد‌های کالبدی روستا را در تعامل با عوامل اقلیمی تبیین می‌کند. از این رو این رویکرد متعارف به‌درستی امکان شناسایی و ارزشگذاری در خصوص کیفیت ابنیه روستایی را برای طرح‌هایی که معماری بافت و بنای روستا را مخاطب قرار می‌دهند در اختیار نمی‌گذارد. مقاله حاضر اما در صدد ارائه و یا پیشنهاد رویکردی دیگر در شناخت معماری روستایی است که در آن، حقیقت این معماری و ارزش‌ها و ویژگی‌های آن با شایستگی بیش‌تری بازگویی شود. با لحاظ کردن چنین رویکردی انتظار است مطالعه-ای جامع‌تر و به تبع آن ارزش‌گذاری و مرتبه‌بندی مترتب‌تر با اصول حاکم بر معماری روستا، به دست دهد. این نظرگاه با دریافت آراء ابن‌خلدون شکل می‌‌گیرد؛ آن‌جا که مراتبی را برای ساخته‌های معماری جوامع انسانی دوره سنت که سکونت بر روی زمین را بر زندگی کوچ‌روی ترجیح می‌دهند بیان می‌دارد: بادیه نشینان، روستاییان و شهرنشینان. معماری روستیک، معماری عرفی و معماری سبکی واژگانی است که به عنوان نماینده مراتب معماری دوره سنت و با استقبال و نقد آراء کریستین نوربرگ شولتز و در هماهنگی با نظرگاه ابن‌خلدون ارائه و پیشنهاد می-گردد. استناد به آرای شولتز در مقام مطالعه‌ای نقادانه مورد-نظر است، چرا که ماهیت تکوینی و مقدم بر آن ویژگی-های مکانی مصادیق مرتبط با موضوع، لزوما منتطبق با مشخصه‌‌های ایران نمی‌باشد. اگر‌چه این موضوع به قدری نیست که مانع مطالعه و پذیرش کلیات آرای وی شود ولی در مقام یکی از دلایل نقد آرای او قابل تبیین است. معیارهای قابل طرح برای هر یک از این مراتب امکان تشخیص بهتری از ساخته‌های مربوط به معماری دوره سنت و به تبع معماری روستایی را فراهم می‌آورد. معماری روستایی، مرتبه‌شناسی، معماری روستیک، عرفی و سبکی